Endosimbioza je pojava asocijacije u kojoj jedan organizam živi unutar drugog organizma. Etimološki taj se termin se može upotrijebiti za označavanje bilo kojeg procesa simbioze u kojem simbiot boravi unutar tijela drugog živog bića,[1] iako se može upotrijebiti i termin endosomatski (npr. endosomatski simbiont). To je slučaj, naprimjer, s mnogim bakterijama koje su dio crijevne mikrobiote.
Godine 1967. Lynn Margulis predložio je teoriju serijska endosimbioza, koja objašnjava pojavu eukariotske ćelije u simbiotskoj asimilaciji nekoliko bakterija s diferenciranim sposobnostima. Dakle, kako se ovaj termin obično koristi i za objašnjenje procesa kojim se prokariotske ćelije razvijala prema eukariotima, dobijajući njihove organele (poput hloroplasta i mitohondrija), proces poznat kao teorija eukariotskog endosimbiotskog porijekla.[2] Organele endosimbiotskog porijekla izgledaju vrlo transformirane, ali zadržavaju svoj genom i množe se autonomno, otkrivajući svoje porijeklo kao različitih organizama.
Zahvaljujući endosimbiozi, eukariotski organizmi imaju sposobnost obavljanja metaboličkih procesa koji su se prvobitno razvili u bakterijama. Stoga, favorizirajući ovu endosimbiozu, prirodna selekcija je odabirala jedinke sa simbiontima. To je slučaj sa disanjem u mitohondrijama, a fotosintezu obavljaju plastidi ili biološka fiksacija dušika ili, što obavljaju bakterije, često unutarćelijske, u korijenima određenih biljaka.